Οδός Γελαδούλη

Δρομάκι κάθετο στην παραλιακή οδό Άγγελου Σικελιανού.

Ο Γελαδούλης Παρασκευάς ήταν φτωχός ψαράς από την πόλη της Λευκάδας, που διέθετε μονόξυλο και έγγραφη άδεια να ψαρεύει στη λιμνοθάλασσα, κατά την περίοδο της Αγγλοκρατίας.
Το πραγματικό του όνομα ήταν Ευστάθιος Αθηνιώτης. Ήταν έμπιστος των Φιλικών, όπως περιγράφει ο Μαχαιράς:

“ Ο πτωχός αυτός πατριώτης είχε πάντοτε το μονόξυλόν του εις τας διαταγάς της Φιλικής Εταιρείας, παρελάμβανε τας ζωοτροφίας, τα γράμματα, και τα άλλα χρειώδη κι ενώ το πλοιάριον του το εκλείδωνε η αστυνομία ανά πάσαν νύκτα, αυτός μετέβαινε δι΄ αγνώστου εις αύτην αύλακος, εξήγε το πλοιάριον του, έκαμνεν την δουλειά του και πριν να εξημερώση, επανήρχετο και το ετοποθέτει εις την ιδίαν θέση”.

Δια του ρηθέντος Ευσταθίου Αθηνιώτη επονομαζομένου Γελαδούλη, εστάλησαν όλα τα όπλα τα οποία είχε κλέψει εκ της αστυνομίας ο γραμματεύς ταύτης Σπυρίδων Μεταξάς και ήσαν πολλά προερχόμενα εκ της κατασχέσεως της ένεργειθήσης εν τω 1819, κατά της καταστολής της στάσεως των χωρικών κατά των Άγγλων.

“Ούτως είχαν τα πράγματα, ότε ο Ιωάννης Ζαμπέλιος, η ψυχή της εν΄ Λευκάδι Φιλικής Εταιρείας, ελάμβανε εκ Τεκέ σημείωμα του Μάρκου Μπότσαρη καλούντος ένα των Φιλικών εις συνέντευξιν. Την ιδίαν νύκτα ο πιστός Ευστάθιος Αθηνιώτης ή Γελαδούλης διεκπεραίωσε τον Ζαμπέλιον εις την Σάλτενην ένθα ο Μπότσαρης τω ανεκοίνωσε ότι το Σούλι, ή αγαπητή του πατρίς, επολιορκείτο στενώς υπό του Σουλτανικού στρατεύματος, ότι ούτος εξελών κρυφά είχε κατορθώσει να φθάσει μέχρι του Τεκέ, ίνα αγοράσει τρόφιμα και τα εισαγάγει δια της ιδίας οδού και ότι προς τούτον είχε ανάγκη χρημάτων…”

Ο Γελαδούλης πήρε μέρος, βοηθώντας τον Ιωάννη Ζαμπέλιο σε μια δύσκολη αποστολή, μετά την οποία αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη Λευκάδα.

Ενώ η Επανάσταση είχε ήδη ξεσπάσει σε αρκετές περιοχές της Ελλάδας, στη Δυτική Στερεά υπήρχε μια απροθυμία, εξαιτίας διαφωνιών ανάμεσα στους οπλαρχηγούς.
Μετά από επιστολή του Βιάρου Καποδίστρια που επέπληττε τους Λευκάδιους Φιλικούς ότι δεν είχαν φροντίσει αρκετά για την έναρξη του Αγώνα στη Δυτική Στερεά, ο Παρασκευάς, πέρασε νύχτα τον Ζαμπέλιο, “πεσόντα πρηνή εντός του μονοξύλου και σκεπασθέντα με κάπαν, εις Περατιάν” για να μιλήσει με τους Τσόγκα, Βαρνακιώτη και άλλους οπλαρχηγούς.

Τα ξημερώματα επιστρέφοντας στη Λευκάδα έπεσαν πάνω στη περίπολο δυο χωροφυλάκων που βλέποντας δυο αγνώστους να αποβιβάζονται από μονόξυλο, σε ώρα που δεν επιτρέπεται κάτι τέτοιο, επιχείρησαν να τους συλλάβουν.

Ο Παρασκευάς πυροβόλησε και τραυμάτισε τον έναν, ενώ ο άλλος τράπηκε σε φυγή δίνοντας έτσι την ευκαιρία στον Ζαμπέλιο να ξεφύγει. Όμως ο Παρασκευάς αναγκάστηκε να διαφύγει στην Ακαρνανία για να μη συλληφθεί όπου ενώθηκε με τους ήδη εκεί Λευκάδιους εθελοντές και πολέμησε στον Αγώνα και έπεσε ηρωικά στο Μεσολόγγι.

Ο γενναίος φτωχός Γελαδούλης καταδικάστηκε ερήμην σε θάνατο για το περιστατικό και κατασχέθηκε η ελάχιστη περιουσία που διέθετε. Μάλιστα δικαστής και ανακριτής στην υπόθεση ήταν ο ίδιος ο Ζαμπέλιος. Ωστόσο κρυφά, και ο ίδιος και οι άλλοι Φιλικοί βοηθούσαν και προστάτευαν την οικογένειά του.

Το υλικό αντλήθηκε από:

• Μαχαιράς, Κ. (1940). “Λευκάς και Λευκάδιοι επί της Αγγλικής Προστασίας (1810-1864), Κέρκυρα
• Καμπούρουγλου Δ. Γρ. (επιμ.), “Ανέκδοτα έργα Ιωάννου Ζαμπελίου. Τα Λευκαδικά επί της Ελληνικής Επαναστάσεως (Σημειωματάριον ενός Φιλικού)”, Αρμονία 3 (1902), σ. 77-78, 122-129 & «Αυτογραφία Ιω. Ζαμπελίου», σ. 225-237
• Βλαντής Σ. Α. “Εθνική δράσις του Ιωάννου Ζαμπελίου”, Δελτίον Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρίας της Ελλάδος, 9 (1926), σ. 5-22
• Ροντογιάννης, Π.Γ. (2006). Ιστορία της Νήσου Λευκάδος, τόμος Β.  Αθήνα: Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών.