ΓΑΚ Νομού Λευκάδας

Τα Γ.Α.Κ. Αρχεία Νομού Λευκάδας, περιφερειακή υπηρεσία των Γενικών Αρχείων του Κράτους, είναι η αρμόδια από το νόμο υπηρεσία για την επισήμανση, απογραφή, διαφύλαξη και διάσωση όλων των εγγράφων και λοιπών τεκμηρίων που απορρέουν από την δημόσια και ιδιωτική λειτουργία του νομού.

Μέσα από εκατοντάδες έγγραφα, άγνωστα και ανέκδοτα εν πολλοίς, μπορεί κανείς να παρακολουθήσει τη δημόσια και ιδιωτική ζωή στο νησί της Λευκάδας κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821 αλλά και κάποιων γεγονότων πρόδρομων της Εθνεγερσίας.

Ευάριθμοι φάκελοι αφορούν την παρουσία του Ιωάννη Καποδίστρια στη Λευκάδα το καλοκαίρι του 1807, την αποτροπή της οθωμανικής απειλής, όπως αυτή εκφράστηκε από τον Αλή πασά αλλά και την συγκέντρωση των γνωστότερων κλεφταρματολών στο νησί, για να τον υπερασπιστούν ως οργανωμένο στρατιωτικό σώμα.

Τα εκατοντάδες μονόφυλλα με τις αποφάσεις της αγγλικής διοίκησης μας δίνουν στοιχεία για τον τρόπο με τον οποίο οι Άγγλοι αντιμετώπισαν τους εξεγερμένους Έλληνες και για τη στάση που υπαγόρευσαν στους Επτανησίους υπηκόους τους. Από άλλα δημόσια έγγραφα πληροφορούμαστε για τον τρόπο με τον οποίο τιμώρησαν τους Λευκαδίτες, που έλαβαν μέρος στις πρώτες μάχες της Επανάστασης.

Μέσα από ληξιαρχικά έγγραφα αλλά και συμβολαιογραφικές πράξεις μπορούμε να παρακολουθήσουμε τη καθημερινή ζωή πολλών από τους Λευκαδίτες αγωνιστές, πριν και μετά τη συμμετοχή τους στον Επαναστατικό αγώνα.

Μέσα από απογραφές και έγγραφα της Αστυνομίας παρακολουθούμε το δρόμο που ακολούθησαν μεμονωμένα πρόσωπα αλλά και ομάδες, όπως οι Μεσολογγίτες μετά την ηρωική έξοδο από την πόλη τους, αναζητώντας καταφύγιο στον Κάλαμο και στον Καστό.

Τέλος, μέσα από το εκκλησιαστικό αρχείο παρακολουθούμε τη στάση και τη συμβολή της Εκκλησίας της Λευκάδος απέναντι στον αγώνα των επαναστατημένων Ελλήνων.

Το Αρχειοφυλακείο Λευκάδος -αρχική ονομασία των Αρχείων Ν. Λευκάδας-, όπως και τα Αρχεία των άλλων νησιών του Ιονίου, δημιουργήθηκε από τους Βενετούς ταυτόχρονα και παράλληλα με τις άλλες υπηρεσίες, για να δέχεται κατά τακτά διαστήματα τα αρχεία τους προς φύλαξη (είναι γνωστό ότι οι Βενετοί είχαν πολύ καλά οργανωμένη διοίκηση, που διατηρούσε τα αρχεία της με τάξη).

Την αρχή αυτή ακολούθησαν με συνέπεια και όλες οι κατοπινές διοικήσεις του νησιού μέχρι το 1864 (χρόνο της ένωσης με την Ελλάδα) και σποραδικά μετά το 1864.

Το υλικό που συγκεντρώθηκε στο Αρχείο καλύπτει τη χρονική περίοδο από το 1684 (κατάληψη από τους Βενετούς) μέχρι το 1864 και, σε μερικές περιπτώσεις και μετά το 1864.

Όμως, ο κύριος όγκος του υλικού αρχίζει από το 1716.  Τον Ιούλιο του 1715 οι Βενετοί, εγκαταλείποντας τη Λευκάδα, κάτω από την πίεση των Οθωμανών, ανατίναξαν τις επάλξεις και άλλες εγκαταστάσεις του φρουρίου της Αγίας Μαύρας, όπου στεγαζόταν το Αρχείο. Η πυρκαγιά που ακολούθησε αποτέφρωσε το Αρχείο από το οποίο σώζονται λίγα μόνο έγγραφα της περιόδου 1684-1715.

Το Αρχειοφυλακείο Λευκάδος μετονομάστηκε σε Ιστορικό Αρχείο Λευκάδας και αργότερα, το 1991, σε Αρχεία Ν. Λευκάδας. Το υλικό των αρχείων Νομού Λευκάδας καλύπτει τις εξής χρονικές περιόδους και ενότητες:

Βενετοκρατία (1684-1797)
Δημοκρατικοί Γάλλοι (1797-1798)
Ρωσοτουρκική προστασία (1798-1800)
Επτάνησος Πολιτεία (1800-1807)
Αυτοκρατορικοί Γάλλοι (1807-1810)
Μεταβατική περίοδος της Αγγλικής προστασίας (1810-1817, 1791-1817 έγγραφα διοικητικά και δικαστικά)
Ενωμένο Κράτος των Ιονίων Νήσων (υπό Αγγλική προστασία 1817-1864, έγγραφα διοικητικής και δικαστικής φύσης)
Αρχεία περιόδου Ελληνικού Κράτους (1864-1930). Από το 1864 κ.ε. όχι συστηματική κατάθεση υλικού. Υπάρχουν διοικητικά και δικαστικά έγγραφα της περιόδου αυτής.
Νοταριακά αρχεία (1692-1919)
Κυρίως πρωτόκολλα, σπάνια δέσμες
Ληξιαρχικά αρχεία
Ληξιαρχικά βιβλία γεννήσεων, βαπτίσεων, γάμων και θανάτων της περιόδου 1700-1931 όλου του νησιού και της πόλης Λευκάδας έως το 1950
Συλλογές εφημερίδων από 1867 έως και σήμερα
Χειρόγραφοι χάρτες διαφόρων περιοχών του νησιού, εποχής Βενετοκρατίας, Αγγλοκρατίας και 1000 περίπου σχέδια οικοδομών
Νεότερα και σύγχρονα αρχεία

Το υλικό αντλήθηκε από:

• http://gak.lef.sch.gr/Istor/istor.htm
• Λιάτα Ευτυχία Δ., «Το Ιστορικό Αρχείο Λευκάδας, κιβωτός ιστορίας. Μία περιδιάβαση», Επετηρίδα Εταιρείας Λευκαδικών Μελετών 13 (2012-2016), 201-210

Βίντεο