Αθανάσιος Ψαλίδας & Δευτερεύον Σχολείο Λευκάδος

Ο Αθανάσιος Ψαλίδας (Ιωάννινα 1767 – Λευκάδα 21 Ιουλίου 1829) υπήρξε λόγιος, συγγραφέας και διδάσκαλος, από τις σημαντικότερες μορφές του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Εργάστηκε με πάθος για τη διαφώτιση και τη συνειδητοποίηση ταυτότητας των υπόδουλων Ελλήνων ενώ αφού ξέσπασε η Επανάσταση του 1821 στρατολόγησε και εξόπλισε με δικές του δαπάνες Σουλιώτες και Χιμαριώτες πρόσφυγες και τους προώθησε στην επαναστατημένη Ελλάδα.

Την εποχή που δίδαξε στα Ιωάννινα υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες της πόλης. Πολυπράγμων και πληθωρικός, συμμετείχε σε δημογεροντίες, ως ένορκος σε τοπικά δικαστήρια, και ακόμη, επειδή ήξερε ξένες γλώσσες, ο ίδιος ο Αλή Πασάς τον εμπιστευόταν ως διπλωμάτη και τον έστελνε σε διπλωματικές αποστολές στην Ευρώπη εκ μέρους του.

Μαζί με τον Ιωάννη Κωλέττη, το Γεώργιο Σακελλάριο, τον Κυρίτση Καραγιάννη, τον Διονύσιο Ταγιαπέρα και κυρίως με τον Ιωάννη Βηλαρά συζήτησε και προώθησε σχέδια για την πνευματική και την εθνική αφύπνιση των Ελλήνων, διατηρώντας αλληλογραφία και με τους Αθανάσιο Χριστόπουλο και Χριστόφορο Περραιβό.

Ο Αθανάσιος Ψαλίδας ήρθε στη Λευκάδα στις αρχές του 1829, για να αναλάβει τη διεύθυνση του νεοσύστατου «Δευτερεύοντος Σχολείου Λευκάδος». Το κτίριο, στο οποίο στεγάστηκε το Δευτερεύον Σχολείο, όταν ήταν διευθυντής του ο Ψαλίδας και ως το 1835 ήταν το νεότευκτο τότε κτίριο, στο οποίο στεγάζονταν παλιότερα τα Δικαστήρια και σήμερα στο ισόγειό του στεγάζεται το Ιστορικό Αρχείο Λευκάδας.

Ο Ψαλίδας στις  9/21 Ιουλίου 1829 πέθανε στη Λευκάδα και ενταφιάσθηκε στο ναό των Αγίων Μαρτύρων Μηνά, Βίκτωρος και Βικεντίου. Και, όπως αναφέρει ο Π. Ροντογιάννης στη ΒΑ γωνιά του ναού στην αρχή ακριβώς της βορεινής πλευράς. Έργα αποκατάστασης, τα οποία έγιναν το 1960,έβλαψαν τους τάφους. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα σήμερα να είναι πια αδύνατο να εντοπίσουμε το ταφικό μνημείο.

Το υλικό αντλήθηκε από:

• Βρανούσης Λ. Ι., Αθανάσιος Ψαλίδας, Ο διδάσκαλος του Γένους 1767-1829, εκδ. Ηπειρωτική Εστία, Ιωάννινα 1952
• Πάνου Γ. Ροντογιάννη, Η εκπαίδευση στη Λευκάδα 1613-1950, Αθήνα 1994
• Τσερές Δ. Σπ., «Ο Αθανάσιος Ψαλίδας στη Λευκάδα (Μικρό σκαρίφημα)», δημοσιεύθηκε στο https://aromalefkadas.gr/ο-αθανάσιος-ψαλίδας-στη-λευκάδα/ στις 16 Μαρτίου 2019
• Η κάρτα όπου εικονίζεται η Πλατεία Δικαστηρίων στις αρχές του 20ού αιώνα, όπου βρισκόταν το σχολείο του Ψαλίδα προέρχεται από την ψηφιακή συλλογή του ΕΛΙΑ (www.elia.org.gr)
• Το χειρόγραφο με την υπογραφή του Αθανασίου Ψαλίδα απόκειται στα ΓΑΚ – Αρχεία Νομού Λευκάδας